Recent kwam in het nieuws dat vitamine D mogelijk een positief effect kan hebben op het beloop van een COVID infectie. [1] De expertise van het NVIC ligt niet bij de positieve gezondheidseffecten van vitamines en mineralen, wel bij de mogelijke gevaren bij (acute) overdosering hiervan. Vaak wordt gedacht dat het geen kwaad kan om extra vitamines te slikken. Dat is echter niet altijd het geval, zoals o.a. recent beschreven is. [2] Het NVIC zag in 2020 een flinke toename in het aantal meldingen over multivitaminen- en mineralenpreparaten in vergelijking met dezelfde periode in voorgaande jaren.

Vitamine D staat al jaren bovenaan in de top-10 van voedingssupplementen met de meeste telefonische informatieverzoeken; de afgelopen jaren betrof dit circa 1000 blootstellingen per jaar. Daarnaast wordt de website www.vergiftigingen.info ook circa 500 maal per jaar over vitamine D geraadpleegd. Meestal (>90% van de telefonische informatieverzoeken) gaat het over een eenmalige inname van een beperkte hoeveelheid door (kleine) kinderen. Dat kan gelukkig weinig kwaad. Echter, soms betreft het wel een grote hoeveelheid vitamine D, waarbij beoordeling door een arts en/of observatie in het ziekenhuis nodig is.

Wanneer te veel vitamine D wordt ingenomen (vooral bij langdurig gebruik) kan hypercalciëmie ontstaan. Door deze verhoogde calciumconcentratie in het bloed, kunnen vervolgens in eerste instantie milde klachten, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, braken, diarree of obstipatie ontstaan. Bij ernstige hypercalciëmie kunnen ataxie, verwardheid, psychose, convulsies en bewustzijnsdaling tot coma voorkomen. Ook kan een verhoogde calciumconcentratie leiden tot hartritmestoornissen.

Niet alleen vitamine D vormt een risico bij (chronische) overdosering, ook voor andere (multi)vitaminen en sommige mineralen bestaat een risico op klachten bij verkeerd/overmatig gebruik. Bij chronische overdosering van vitamine A, dat net zoals vitamine D een vetoplosbare vitamine is, bestaat een risico op stapeling, waardoor onder andere hoofdpijn, vermoeidheid, visusstoornissen, buikpijn, droge huid en haaruitval kunnen ontstaan. Maar ook chronisch gebruik van vitamine B6 [zie: 2] en vitamine C (beide wateroplosbare vitamines) en ijzer, magnesium en selenium (mineralen) kunnen klachten veroorzaken. Bijvoorbeeld bij chronische overdosering van magnesium kunnen door de hoge magnesiumconcentraties in het bloed, buikpijn, hoofdpijn, spierzwakte en hartritmestoornissen ontstaan; na chronische overdosering van vitamine C zijn naast buikpijn en misselijkheid ook bloedarmoede en nierstenen beschreven.

De gedachte ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat dus zeker niet op voor alle vitamines. Zeker bij chronische (over)doseringen gaat het NVIC daarom uit van ‘baat het niet, dan schaadt het mogelijk wel’!

[1] https://nos.nl/artikel/2354218-mogelijk-effect-van-vitamine-d-op-coronavirus-verkoop-stijgt.html (geraadpleegd 04-12-2020)

[2] Helwig A, Smulder Y. Toxiciteit van vitaminesupplementen. NTvG 2020; 164:D4762.