Verkoudheidsbalsems: gebruik ze veilig
Verkoudheidsbalsems kunnen helpen om verstopte luchtwegen en andere verkoudheidsklachten te verlichten. De zalf wordt op de borst en rug aangebracht, waar de lichaamswarmte ervoor zorgt dat werkzame dampen vrijkomen. Deze dampen kunnen het ademen makkelijker maken. Meestal bevatten de balsems stoffen als kamfer, menthol en etherische oliën zoals eucalyptusolie, terpentijn en dennenolie.
Er bestaan verschillende soorten balsems voor verschillende leeftijden. Het merk Luuf heeft speciale varianten voor baby’s en kleuters van zes maanden tot drie jaar, voor kinderen vanaf drie jaar en voor volwassenen vanaf twaalf jaar. De merken Dampo en Vicks zijn geschikt voor kinderen vanaf twee jaar.
Wanneer je verkoudheidsbalsems op de juiste manier gebruikt, treden er zelden bijwerkingen op. Toch kan er soms een overgevoeligheidsreactie ontstaan, zoals huidirritatie, of benauwdheid bij mensen met astma. In zeldzame gevallen kunnen brandwonden optreden. De risico’s nemen toe als de balsem verkeerd wordt gebruikt. Zorg er dus voor dat de zalf niet in contact komt met de ogen, slijmvliezen of een beschadigde huid, want dat kan pijn, irritatie of zelfs ernstige reacties veroorzaken. Balsems met menthol mogen nooit worden gebruikt bij kinderen jonger dan twee jaar, omdat ze ademhalingsproblemen kunnen veroorzaken door krampen in het strottenhoofd.
Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) krijgt elk jaar ongeveer veertig tot zestig meldingen van verkeerd gebruik van verkoudheidsbalsems. Meestal gaat het om situaties waarbij kinderen per ongeluk balsem binnenkrijgen. Ze likken bijvoorbeeld aan het potje of aan resten die nog op de huid of op een knuffel zitten. Soms wrijven mensen met hun vingers in hun ogen nadat ze de balsem hebben aangebracht, of smeren ze te veel op een te groot deel van de huid. In uitzonderlijke gevallen kunnen de stoffen dan via de huid in het bloed terechtkomen. Ernstige klachten zijn gelukkig zeldzaam.
Wanneer er te veel balsem is aangebracht of ingenomen, kunnen verschillende klachten optreden. Vluchtige oliën in de balsem kunnen de ogen, keel, slokdarm en huid irriteren. Dit kan leiden tot roodheid, misselijkheid of braken. Omdat de olie het vet in de huid oplost, kan de huid bovendien schraal en pijnlijk worden. Als een kind of volwassene zich verslikt in de balsem, kunnen er vluchtige oliën in de longen terechtkomen. Dat kan een ernstige longontsteking veroorzaken, met klachten als hoesten, benauwdheid en koorts. Soms ontstaan deze klachten pas een dag later. De stoffen in de balsem kunnen ook in het bloed worden opgenomen, via het maagdarmkanaal, de huid of de longen. Binnen een half uur kunnen dan effecten optreden op de spieren, de ademhaling of het bewustzijn. In ernstige gevallen kunnen epileptische aanvallen, ademstilstand of schade aan de nieren ontstaan.
Hoe kan je ongewenste gezondheidseffecten voorkomen?
Om ongelukken te voorkomen is het belangrijk om altijd de gebruiksaanwijzing goed te volgen. Bewaar verkoudheidsbalsems buiten het bereik van kinderen en gebruik ze alleen voor de leeftijd die op de verpakking wordt aangegeven. Smeer de balsem niet op knuffels of andere voorwerpen die in de mond kunnen komen en niet op een beschadigde huid. Combineer de balsem liever niet met andere zalven of smeersels. Is er per ongeluk te veel balsem aangebracht, was de huid dan met water en zeep of veeg de overtollige zalf zorgvuldig weg. Krijgt iemand balsem in de ogen, spoel dan minimaal een kwartier met lauw, stromend water. Bij inname is het belangrijk om de mond te spoelen met water, maar laat de persoon niet braken. Bij hevige klachten of twijfel is het altijd verstandig om direct contact op te nemen met een arts.
Kortom: veilig gebruik voorkomt problemen – en zorgt ervoor dat verkoudheidsbalsems doen waar ze voor bedoeld zijn: verlichting bieden bij verkoudheid.