Het NVIC ontvangt jaarlijks ongeveer 1000 informatievragen over jongeren die zichzelf opzettelijk proberen te vergiftigen (auto-intoxicatie). In 2021 bleek dit aantal sterk te zijn toegenomen tot ongeveer 1500,  waarna is besloten de meldingen van vóór en tijdens de COVID-19 crisis (2016-2021) nader te analyseren. Na deze analyse is een nieuw onderzoek gestart naar de omstandigheden van en de redenen voor deze auto-intoxicaties.

Werkwijze

Wanneer het NVIC geraadpleegd wordt over een vergiftiging wordt standaard uitgevraagd wat de leeftijd, geslacht en gewicht zijn van de patiënt, aan welke stof(fen) de patiënt is blootgesteld en of  de vergiftiging opzettelijk of per ongeluk plaatsvond. Op basis van deze gegevens kan het NVIC informatie geven over de mogelijke ernst van de vergiftiging en eventuele behandelopties. Voor de periode 2016 t/m 2021 zijn voor de leeftijdscategorie 13 t/m 17 jaar alle informatievragen in kaart gebracht.

Opvallende bevindingen

• Over de jaren 2016 t/m 2020 was het aantal opzettelijke auto-intoxicaties van adolescenten gerapporteerd aan het NVIC redelijk stabiel (jaarlijks ongeveer 1000 meldingen). In 2021 was er een sterke stijging , ongeveer 50%, in het aantal opzettelijke auto-intoxicaties door adolescenten (± 1500 meldingen).
• Het overgrote deel van de auto-intoxicaties (85%) betrof meisjes.
• In ongeveer tweederde van de gevallen ging het om een vergiftiging met één middel, in de overige gevallen om vergiftigingen met meer middelen.
• Veel voorkomende middelen waren over-the-counter medicatie zoals paracetamol en ibuprofen.
• In ongeveer de helft van de gevallen adviseerde het NVIC om de patiënt door een arts te laten beoordelen of te observeren in een ziekenhuis. De andere helft nam een relatief lage dosis en kon onder supervisie van een ouder/verzorger thuisblijven.
• In de weekenden en in de maanden juli en augustus lag het aantal opzettelijke auto-intoxicaties door adolescenten lager ten opzichte van schooldagen/maanden.

Achtergronden

De sterke stijging van het aantal opzettelijke auto-intoxicaties door adolescenten in 2021 is een zorgelijke ontwikkeling. Mogelijk is deze sterke stijging deels te wijten aan de COVID-19 pandemie, waarbij er verschillende maatregelen, waaronder herhaalde schoolsluitingen, ingesteld werden om de verspreiding van het virus te verkleinen. Deze “sociaal isolerende” maatregelen kunnen van invloed zijn op de geestelijke gezondheidstoestand van jongeren. Opvallend is dat de toename van het aantal auto-intoxicaties door adolescenten pas optrad in 2021, terwijl de pandemie-maatregelen al vanaf maart 2020 genomen werden. Mogelijk heeft de langdurige onzekerheid en de duur van de pandemie-maatregelen uiteindelijk zijn tol geëist.

Het NVIC is een prospectief onderzoek gestart om opzettelijke auto-intoxicaties doorjongeren verder in kaart te brengen. In dit onderzoek worden o.a. vragen gesteld over de herkomst van de gebruikte middelen (wel of geen eigen medicatie) en de woonsituatie van de patiënt (bij ouders, in een instelling etc.). Dit onderzoek levert meer inzicht in risicofactoren voor opzettelijke auto-intoxicaties door adolescenten. Daarnaast kan dit onderzoek mogelijk ook aangrijpingspunten bieden voor preventie.