Risky business
Dr. Anja Wijnands promoveert met proefschrift over arbeidsongevallen met gevaarlijke stoffen.
Op 4 december heeft Anja Wijnands haar proefschrift getiteld ‘Risky business. Exploring the circumstances of causes of acute chemical exposures at the workplace’ met succes verdedigd in het Academiegebouw te Utrecht. Met haar proefschrift laat ze zien dat het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) een waardevolle bijdrage kan leveren aan het verzamelen van gegevens over trends, omstandigheden en oorzaken van arbeidsintoxicaties. Deze kennis maakt het mogelijk om gerichte aanbevelingen voor preventieve maatregelen te doen, waardoor toekomstige incidenten op de werkvloer kunnen worden voorkomen.
Het NVIC signaleert de afgelopen jaren een toename in het aantal meldingen van arbeidsongevallen met gevaarlijke stoffen. Deze incidenten brengen gezondheidsrisico’s met zich mee en veroorzaken daarnaast aanzienlijke maatschappelijke en economische schade. Het aantal acute arbeidsintoxicaties dat aan het NVIC werd gemeld verdubbelde bijna van 475 in 2016 tot 936 in 2022. Het merendeel van de meldingen betrof kleinschalige incidenten waarbij één patiënt betrokken was. Tussen 2016 en 2023 werden echter ook 516 grootschalige incidenten gemeld waarbij meerdere personen, waaronder omstanders en hulpverleners, werden blootgesteld. Bij incidenten met meerdere patiënten hadden de meeste slachtoffers (89%) gassen of dampen ingeademd. De meeste incidenten (87%) deden zich voor op de werkplek (bv. in fabrieken), terwijl 10% plaatsvond tijdens het transport. Gevaarlijke stoffen kwamen voornamelijk vrij als gevolg van lekkages (80%) of als gevolg van brand of explosies (13%).
Het NVIC verzamelt routinematig gegevens over acute arbeidsintoxicaties en beschikt daardoor over waardevolle informatie over onder meer de patiënt (leeftijd, geslacht), de blootstelling (route, stof) en de symptomen die gemeld worden bij telefonisch contact met het NVIC. Deze routinematig verzamelde gegevens zijn echter vaak onvolledig, met name wat betreft het verloop, de omstandigheden en de oorzaken van acute arbeidsintoxicaties. Daarom is een prospectieve studie uitgevoerd waarbij 310 getroffen werknemers telefonisch zijn geïnterviewd. De meerderheid van de geïnterviewde patiënten ontwikkelde slechts milde gezondheidsklachten en herstelde snel (77% binnen 1 week). De incidenten deden zich vooral voor in de sector ‘industrie’ (25%), gevolgd door de sectoren ‘bouw’ (14%) en ‘landbouw’ (10%). De meerderheid van de patiënten werd via meerdere routes blootgesteld, voornamelijk via oogcontact (40%), gevolgd door inademing (34%) en huidcontact (33%). Blootstelling aan gevaarlijke stoffen kan op verschillende momenten tijdens het werk plaatsvinden. Opvallend is dat schoonmaakwerkzaamheden verantwoordelijk waren voor een hoger percentage ongevallen (33%) dan activiteiten tijdens de daadwerkelijke productie of het gebruik van gevaarlijke stoffen (21%). Door patiënten gemelde oorzaken waren onder meer technische factoren (zoals beschadigde verpakkingen (24%) en beschadigde apparatuur (10%)), organisatorische factoren (zoals het ontbreken van werkinstructies (44%) en slechte communicatie of planning (31%)) en persoonlijke factoren (zoals het niet opvolgen van werkinstructies (13%) en het niet dragen van verplichte persoonlijke beschermingsmiddelen (12%)). Een interessante bevinding was dat 50% van de patiënten persoonlijke omstandigheden, waaronder vermoeidheid, stress, tijdsdruk en onnauwkeurigheid, noemde als mogelijke oorzaak van het ongeval.
Werkgevers in Nederland zijn wettelijk verplicht ernstige arbeidsongevallen – met dodelijke afloop, ziekenhuisopname of blijvend letsel – te melden bij de Arbeidsinspectie. Het NVIC verzamelt echter ook informatie over arbeidsongevallen die buiten deze meldingsplicht vallen. Deze aanvullende gegevens bieden een completer beeld van de risico’s van gevaarlijke stoffen op de werkvloer.
Het proefschrift van Dr. Anja Wijnands benadrukt het belang van nauwkeurige monitoring en nauwere samenwerking tussen verschillende belanghebbenden, zoals de overheid, bedrijven en onderzoeksinstellingen. Alleen door gegevens te combineren en gerichte preventiestrategieën te ontwikkelen, is het mogelijk het aantal incidenten met gevaarlijke stoffen op de werkvloer terug te dringen.
Het proefschrift is online in te zien via: https://researchinformation.umcutrecht.nl/en/publications/risky-business-exploring-the-circumstances-and-causes-of-acute-ch/