Het aantal meldingen van spatincidenten met desinfectiemiddelen en het aantal accidentele innames van handalcohol door kinderen is fors toegenomen in het coronajaar 2020. Sinds 2015 neemt jaarlijks het aantal meldingen van gezondheidsklachten door recreatief lachgasgebruik toe. Ook het recreatief gebruik van de nieuwe psychoactieve stof 3-methylmethcathinon (3-MMC) en van ketamine namen toe ten opzichte van voorgaande jaren. Het aantal bedrijfsongevallen met chemische stoffen vlakt af nu we massaal thuiswerken.

In 2020 ontving het NVIC 47.235 telefonische informatieverzoeken over vergiftigingen bij 34.093 mensen en 9.056 dieren. Daarnaast is 139.347 keer gebruik gemaakt van de website www.vergiftigingen.info, waar hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC kunnen raadplegen.

COVID-19 effect

Vanaf maart 2020 was Nederland in de ban van de coronapandemie. Mensen gingen thuiswerken, moesten anderhalve meter afstand houden en vaak hun handen schoonmaken met handalcohol. Dit heeft geleid tot een flinke toename van het aantal meldingen over mensen die per ongeluk spetters in hun ogen kregen en kinderen die per ongeluk een slokje namen van de handalcohol. Uiteindelijk is het NVIC in 2020 telefonisch geraadpleegd over 552 blootstellingen van mensen aan handdesinfectiemiddelen, tegenover gemiddeld 107 meldingen per jaar in de voorgaande vijf jaar.

Het aantal meldingen over multivitaminepreparaten nam toe ten opzichte van eerdere jaren. Op internet circuleerden verhalen dat ruime vitamine-inname corona zou kunnen voorkomen, waardoor deze producten extra in huis werden gehaald. Kleine kinderen konden hierdoor vaker per ongeluk snoepen van de kleurige tabletten en capsules. In totaal werd het NVIC in 2020 telefonisch geraadpleegd over 580 blootstellingen van met name kinderen aan multivitamine- en mineralenpreparaten, tegenover gemiddeld 450 per jaar in de voorgaande vijf jaar. Er werd geen effect gezien op het aantal meldingen over vitamine D.

Tandartsen en mondhygiënisten lieten hun patiënten de mond spoelen met waterstofperoxide voorafgaand aan de behandeling. Patiënten slikten dit soms door en een enkele keer werd een te hoge concentratie gebruikt. Het aantal telefoontjes hierover piekte kort na de introductie van waterstofperoxide in de tandheelkundige praktijk, maar daalde snel weer. In 2020 werd het NVIC geraadpleegd over 121 blootstellingen van mensen aan waterstofperoxide, tegenover gemiddeld 40 per jaar in de voorgaande vijf jaar.

Drugs: meer vergiftigingen met lachgas en 3-MMC

Het NVIC werd in 2020 telefonisch geraadpleegd over 5.222 mensen met in totaal 5.962 blootstellingen aan voeding, drank, voedingssupplementen en genotsmiddelen. Hierbinnen is een van de snelste stijgers de groep van de synthetische cathinonen. 3-MMC (3-methylmethcathinon) viel in 2020 op door wederom een ruime verdubbeling van het aantal gevallen ten opzichte van het vorige jaar (van 25 in 2019 naar 64 gevallen in 2020. De werking van 3-MMC is vergelijkbaar met die van de klassieke drug MDMA (“Ecstasy”). Volgens gebruikers zijn de effecten minder intens en is de werkingsduur korter. Hierdoor worden tijdens één sessie vaak meerdere doses ingenomen, wat de kans op een overdosis aanzienlijk verhoogt.

In 2020 zag het NVIC opnieuw een fors aantal vragen over gezondheidsklachten na recreatief gebruik van lachgas. In 2020 werden in totaal 144 blootstellingen gerapporteerd (128 in 2019). Het betrof veelal jongvolwassenen tot 30 jaar. Opvallend is de toename van het aantal meldingen over regelmatig gebruik van lachgas en/of het gebruik van grote hoeveelheden (50 ballonnen of meer tijdens één sessie). In 2020 werden 118 patiënten gemeld met zwaar of frequent gebruik (82% van het totaal aantal meldingen). Daarnaast was in meer dan de helft van de meldingen in 2020 sprake van gebruik van lachgas uit cilinders met een inhoud van enkele liters (51%).

Ongelukken met chemische stoffen op het werk

In 2020 werd het NVIC vrijwel even vaak geraadpleegd over (kleinschalige) bedrijfsongevallen als in voorgaande jaren. In totaal betrof het 848 incidenten in 2020 (859 in 2019). Deze stabilisatie in het aantal meldingen is omineus aangezien iedereen veelal thuis aan het werk was in 2020. Mogelijk stijgt dit verder zodra iedereen weer aanwezig kan zijn op de werkvloer.
Deze blootstellingen op het werk zijn verontrustend, omdat kleine bedrijfsongevallen het begin kunnen zijn van grotere calamiteiten. Om de oorzaak van deze toename te achterhalen, onderzoekt het NVIC momenteel de omstandigheden waarin deze bedrijfsongevallen plaatsvinden.

Over het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

Het NVIC is de nationale vraagbaak voor huisartsen, medisch specialisten en andere hulpverleners bij acute vergiftigingen. Het NVIC geeft 24/7 informatie over de effecten en de behandeling van vergiftigingen bij mensen en dieren via 088-755 8000. In Nederland bestaat geen meldingsplicht voor acute vergiftigingen en alleen vergiftigingen waarbij artsen en andere hulpverleners advies nodig hebben, worden bij het NVIC gemeld. In 2020 ontving het NVIC 47.235 telefonische informatieverzoeken over vergiftigingen bij 34.093 mensen en 9.056 dieren. Daarnaast is 139.347 keer gebruik gemaakt van de website www.vergiftigingen.info, waar hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC kunnen raadplegen. Door het grote aantal informatieverzoeken per jaar, heeft het NVIC goed inzicht in trends in het aantal vergiftigingen in Nederland. Het Jaaroverzicht 2020 is te vinden via www.nvic.umcutrecht.nl.