Het aantal bedrijfsongevallen met chemische stoffen stijgt, meldt het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), onderdeel van het UMC Utrecht, in hun jaaroverzicht over 2018. Opvallend is ook dat recreatief lachgasgebruik vaker tot problemen leidt. Verder leidt een nieuw ratten- en muizengif met de stof alfachloralose tot meer vergiftigingen, vooral bij honden.

Toename aantal bedrijfsongevallen
Het aantal kleinschalige bedrijfsongevallen met chemische stoffen, gemeld bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), neemt sterk toe. In 2016 werd het NVIC nog over 476 bedrijfsongevallen geraadpleegd, in 2017 waren dat er 685 en in 2018 al 796. In 2018 waren hier 836 personen bij betrokken. Defecte apparatuur, onvoldoende kennis over de gevaren van chemische stoffen en onvoldoende gebruik van beschermende kleding zijn vaak de oorzaak van ongevallen met chemische stoffen. Deze toename is zorgelijk, te meer omdat kleine bedrijfsongevallen het begin kunnen zijn van grotere calamiteiten. In 2018 werd het NVIC geraadpleegd over 52 grotere ongevallen en calamiteiten met gevaarlijke stoffen.

Meer meldingen van gezondheidsklachten na lachgasgebruik
Het aantal meldingen van gezondheidsklachten na gebruik van lachgas bij personen van 13 jaar en ouder steeg van 13 in 2015 en 48 in 2017 naar 54 in 2018. Deze stijging zet door: alleen al in de eerste helft van 2019 werden 67 gevallen gemeld. Opvallend is dat vaker sprake is van langdurig gebruik en het gebruik van extreme hoeveelheden (meer dan 50 ballonnen of patronen). Veel voorkomende klachten waren misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid, maar daarnaast ook pijn op de borst, een verminderd zicht, verwardheid en angst.

Diverse gebruikers (veelal jongvolwassenen tot 30 jaar) hadden last van tintelingen of een verdoofd gevoel in de armen en/of benen. Deze klachten kunnen wijzen op een vitamine B12 tekort, dat kan ontstaan door overmatig lachgas gebruik. Neurologische klachten worden meestal na langdurig gebruik gezien, maar kunnen ook voorkomen na éénmalig gebruik van een grote hoeveelheid lachgas. Het NVIC vindt de stijging van het aantal lachgasmeldingen een zorgelijke ontwikkeling.

Meer huisdieren vergiftigd door nieuw ratten- en muizengif; een waarschuwing voor huisdiereigenaren
In 2018 is het aantal meldingen over ratten- en muizengif op basis van de stof alfachloralose fors toegenomen, vooral bij honden. Het aantal is gestegen van 3 meldingen in 2017, naar 35 meldingen in 2018. Bij honden werden al ernstige symptomen gerapporteerd na inname van relatief kleine hoeveelheden (enkele grammen).

Alfachloralose (een oud anestheticum) wordt in Nederland nog maar kort als bestrijdingsmiddel gebruikt. Het zorgt ervoor dat knaagdieren snel in een diepe slaap vallen en vervolgens overlijden door onderkoeling. Alfachloralose wordt steeds vaker gebruikt, omdat de traditionele ratten- en muizengiffen (op basis van bloedverdunners) niet meer zijn toegelaten voor particulier gebruik. Dit in verband met het risico op doorvergiftiging van roofvogels, marterachtigen en huisdieren. Het marktaandeel van de bloedverdunnende ratten- en muizengiffen neemt hierdoor af.

Ook mensen lopen een risico op vergiftiging, waarbij na inname epileptische aanvallen en coma kunnen ontstaan. Momenteel ontvangt het NVIC nog zo’n 85 meldingen per jaar over kinderen die per ongeluk eten van de oude, bloedverdunnende middelen, doorgaans zonder ernstige vergiftigingsverschijnselen. Door vervanging hiervan door alfachloralose zal het aantal ongelukken met alfachloralose bevattend ratten- en muizengif ongetwijfeld gaan toenemen. Dit zou een zorgelijke ontwikkeling zijn omdat alfachloralose ernstigere vergiftigings-verschijnselen veroorzaakt.

Het NVIC
Het NVIC is de nationale vraagbaak voor huisartsen, medisch specialisten en andere hulpverleners bij acute vergiftigingen. Het NVIC geeft 24/7 informatie over de effecten en de behandeling van vergiftigingen bij mensen en dieren. In Nederland bestaat geen meldingsplicht voor acute vergiftigingen en alleen vergiftigingen waarbij artsen en andere hulpverleners advies nodig hebben, worden bij het NVIC gemeld. In 2018 ontving het NVIC 47.833 telefonische informatieverzoeken over vergiftigingen bij 35.590 mensen en 7.781 dieren. Daarnaast is 94.444 keer gebruik gemaakt van de website www.vergiftigingen.info, waar hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC kunnen raadplegen. Door het grote aantal informatieverzoeken per jaar, heeft het NVIC goed inzicht in trends in het aantal vergiftigingen in Nederland. Het Jaaroverzicht 2018 is te vinden via https://www.umcutrecht.nl/nvic.