Jarenlang bevatte ratten- en muizengif vooral anticoagulantia (bloedverdunners). Steeds vaker gaat het tegenwoordig echter om alfachloralose bevattende producten. Dit is een heel ander type middel dat vooral effecten op het centraal zenuwstelsel heeft en bij een vergiftiging een andere behandeling vergt. Het is dus belangrijk om bij inname van ratten- en muizengif goed na te gaan om welk product het precies gaat.

Verschillen in werking tussen anticoagulantia en alfachloralose
Ratten- en muizengiffen bevatten van oudsher middelen die de bloedstolling verstoren, met werkzame stoffen als difenacoum, difethialon en bromadiolon. Deze superwarfarinen veroorzaken een tekort aan vitamine K en van vitamine K afhankelijke stollingsfactoren. Zodra de bestaande lichaamsvoorraden hiervan zijn verbruikt, stolt het bloed niet meer. Dit duurt enige tijd en klinische effecten zijn in de regel pas vanaf 2 tot 3 dagen na inname te verwachten. Knaagdieren die van deze middelen eten bloeden dus op termijn dood.

Sinds 2014 is er ook muizengif op de markt met alfachloralose. Alfachloralose werd in het verleden als slaapmiddel en verdovend middel gebruikt. Afhankelijk van de dosis induceert het binnen 30 tot 60 minuten na inname sedatie (tot coma aan toe), duizeligheid, coördinatiestoornissen, tremoren, myoclonieën en epileptische activiteit (gegeneraliseerde convulsies). De epileptische activiteit ontstaat spontaan of in reactie op tactiele en/of auditieve prikkels. Bij de toepassing als rodenticide worden de knaagdieren blootgesteld aan zeer grote doses waarbij de demping van het centrale zenuwstelsel overheerst. De knaagdieren raken in een diep comateuze toestand waarna ze overlijden door onderkoeling.

Verdere toename verwacht
In 2018 heeft het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) besloten dat rodenticiden op basis van anticoagulantia bij de volgende herregistratie komen te vervallen voor particulier gebruik (www.ctgb.nl, nieuwsbericht van 2 okt 2018).

Sinds de zomer van 2018 neemt het aantal meldingen bij het NVIC door met name dierenartsen over intoxicaties van honden met alfachloralose bevattende rodenticiden fors toe. Gezien het feit dat de registraties van anticoagulantia bevattende rodenticiden de komende jaren verlopen, zal het marktaandeel van alfachloralose bevattende rodenticiden verder toenemen. De verwachting is dan ook dat het aantal intoxicaties met alfachloralose steeds verder zal toenemen, bij dieren, maar ook bij kleine kinderen. Immers, jaarlijks ontvangt het NVIC ruim 400 vragen over anticoagulantia. In 2017 betrof dit ruim 100 maal een humane patiënt, waarvan bijna 80% kleine kinderen jonger dan 5 jaar.

Meld alfachloralose vergiftiging bij het NVIC!
Om het aantal en de ernst van vergiftigingen met alfachloralose goed in kaart te kunnen brengen, vragen we artsen en dierenartsen om alle alfachloralosevergiftigingen telefonisch aan het NVIC te melden. Het NVIC is dag en nacht bereikbaar voor professionele hulpverleners (niet voor particulieren) via 088 755 8000.

Voor meer informatie over de toxische effecten en behandelmogelijkheden bij overdosering met  alfachloralose (en superwarfarines) kan ook de NVIC website www.vergiftigingen.info worden geraadpleegd. Gezien het grote aantal intoxicaties met dieren is in de monografie over alfachloralose tevens een veterinair hoofdstuk opgenomen.

Foto: Pixabay.com