Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) wordt regelmatig geraadpleegd over patiënten die ziek worden door het eten van zelf-verzamelde planten. In de herfstmaanden zijn het vooral meldingen over klachten na consumptie van kastanjes of vlierbessen. Deze vruchten zijn onder bepaalde voorwaarden eetbaar voor mensen. Zo zijn tamme kastanjes (vruchten van Castanea sativa) eetbaar, vooral na poffen, roosteren of drogen. Paardenkastanjes of wilde kastanjes (vruchten van Aesculus spp.) daarentegen zijn voor mensen niet eetbaar. Vergiftigingsverschijnselen die kunnen optreden na eten van paardenkastanjes zijn misselijkheid, buikpijn, irritatieklachten in mond of keel en braken. Vlierbessen (vruchten van Sambucus nigra) zijn pas eetbaar nadat ze zijn gekookt. Echter, sommige mensen verwerken rauwe vlierbessen in een smoothie. Hierop kunnen klachten ontstaan, waaronder misselijkheid, braken, diarree, hoofdpijn en/of transpireren.

Vlierbessen (Sambucus nigra)

©Saxifraga, Jan van der Straaten

Inname van bessen door jonge kinderen
Daarnaast zijn er in de herfst ook veel meldingen over inname van bessen uit tuinen, parken of bossen door jonge kinderen. De toxiciteit van bessen varieert sterk. Sommige bessen zijn nauwelijks giftig, terwijl bij andere soorten inname van enkele bessen al kan leiden tot ernstige effecten. Als een kindje per ongeluk wat bessen heeft opgegeten, is het dan ook belangrijk om goed na te gaan van welke plant de bessen afkomstig waren. Als de plantensoort bekend is, kan de huisarts het NVIC raadplegen voor informatie over de toxiciteit van deze bessen.

Taxusbesjes
Het NVIC ontvangt vaak meldingen over inname van bessen van de taxus door jonge kinderen. Deze bessen zijn aantrekkelijk voor hen, mede door de opvallende rode kleur en de zoete smaak. Ondanks dat de taxus een zeer giftige plant is, lopen deze innames gelukkig meestal goed af. De gifstoffen zijn namelijk vooral aanwezig in de naalden en in de harde pitten van de bessen, maar niet in het rode vruchtvlees. Doordat jonge kinderen de pitten meestal zonder te kauwen doorslikken, worden ze nauwelijks blootgesteld aan de gifstoffen. Inname van de naalden of kapotgekauwde of gemalen pitten uit de bessen kan wel aanleiding geven tot ernstige vergiftigingen. Voor nadere informatie over de toxiciteit van de taxus zie www.vergiftigingen.info; stofmonografie 'Taxussoorten'.

Taxus (Taxus baccata)

©Saxifraga, Hans Dekker