Bij het NVIC zijn al meer dan 60 gevallen gemeld van patiënten met pijn of weefselschade in de ogen of de mond na onverdunde inname van deze druppels. Vooral ouderen, die vaak wat slechter zien, verwisselen makkelijk de druppelflesjes met vitaminedruppels en oog-, oor- of neusdruppels.

Wat zijn zuur/base druppels
In Nederland zijn momenteel 3 producenten van zogenaamde "zuur-base druppels"; namelijk Alka Vitae,  Lucovitaal en recentelijk heeft Jacob Hooy ook een dergelijk product op de markt gebracht. Deze zuur-base druppels moeten volgens de gebruiksaanwijzingen verdund worden in een glas water alvorens deze op te drinken. De fabrikanten claimen dat het gebruik van de druppels bijdraagt aan een “gezond zuur-base evenwicht” en “zure afvalstoffen neutraliseert”. Dit is wetenschappelijk niet onderbouwd. De druppels bevatten sterke logen (hydroxiden) en hebben onverdund een hoge pH, waardoor ze een etsende werking hebben bij direct contact met alle weefsels.

Meldingen aan het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum
Sinds de eerste melding in 2013 is het NVIC geraadpleegd over in totaal 69 blootstellingen aan deze druppels (data t/m 2021, zie figuur 1). In een groot deel van de gevallen (65%) ging het om verwarring met oogdruppels. Het gebruik van de onverdunde druppels in het oog kan leiden tot (ernstige) pijn, verminderd zicht en zelfs tot blijvende weefselschade in de ogen. Bij 6 meldingen was sprake van schade aan het hoornvlies. Tevens ontving het NVIC 21 meldingen (30%) waarbij de druppels per abuis onverdund oraal ingenomen waren. Hiervan hadden 12 personen blaren en/of slikproblemen. Een jong kind ontwikkelde zodanig ernstige schade aan de slokdarm dat waarschijnlijk meerdere ziekenhuisbehandelingen nodig zullen zijn. In veel gevallen wordt het NVIC kort na blootstelling geraadpleegd, nog voordat de uiteindelijke schade beoordeeld is door een arts. Het aantal gevallen met ernstige hoornvliesbeschadiging of ernstige symptomen aan de mond en/of keel zou daarom nog hoger kunnen zijn.

Eerste hulp maatregelen
Als EHBO-maatregel na oogcontact is direct spoelen met veel lauwwarm water aan te bevelen. Daarbij de oogleden spreiden zodat ook onder de oogleden gespoeld wordt. Doe dit minimaal 15 minuten. Raadpleeg bij klachten altijd een arts. Bij onverdunde inname wordt geadviseerd direct de mond te spoelen met ruim water. Daarna enkele slokken water drinken en bij klachten altijd een arts raadplegen.

Figuur 1 Aantal blootstellingen aan zuur/base druppels per blootstellingsroute gemeld aan het NVIC

Media-aandacht en maatregelen
Het NVIC heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) al eerder op de hoogte gesteld over deze productgroep en de risico’s. Ook heeft het programma Kassa! van BNN in januari 2019 aandacht aan dit onderwerp besteed. Zij ontvingen een melding van een arts die een cliënte had met ernstige oogschade na een verwisseling van oogdruppels met zuur/base-druppels. Het NVIC heeft hier een bijdrage aan geleverd. In 2019 heeft de NVWA de producenten (destijds Lucovitaal en AlkaVitae) gevraagd nog duidelijker te waarschuwen voor de risico’s bij verkeerd gebruik en het flesje aan te passen. Het flesje van Zuur Base in Balans van Lucovitaal heeft tegenwoordig een kinderveilige sluiting, maar het lijkt visueel nog sterk op andere druppelflesjes voor o.a. oogdruppels. Alka Vitae heeft aanpassingen aangebracht aan onder meer de grootte van het flesje, de etikettering en heeft een kindveilige dop aangebracht. De recente meldingen over alle 3 de producten bij Lareb en/of het NVIC laten zien dat de genomen aanpassingen/waarschuwingen niet afdoende zijn. Zuur-base druppels vormen een onnodig risico voor de volksgezondheid, zonder aangetoonde toegevoegde waarde. Daarom is het noodzakelijk om uit te zoeken welke aanvullende maatregelen nodig zijn om consumenten te beschermen. Het Lareb heeft in samenwerking met het NVIC opnieuw een signaal afgegeven aan de NVWA. Zie tevens het nieuwsbericht van het Lareb op https://www.lareb.nl/news/schade-aan-slokdarm-door-zuur-base-druppels.