Vergiftigingen door voedsel
In 2024 werd het NVIC telefonisch geraadpleegd over 1.989 blootstellingen van dieren aan mogelijk giftig voedsel. De meeste blootstellingen betroffen voedingsmiddelen die bedoeld zijn voor mensen. Niet al het voedsel voor mensen is ook voor dieren geschikt om te eten; door verschillen tussen mensen en dieren in de wijze waarop stoffen in het lichaam worden afgebroken of omgezet, kunnen dieren erg ziek worden van bepaalde voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn cacao/chocolade, rozijnen/krenten en xylitol (bv. in ontbijtkoek of kauwgom).
Overzicht uitklapper, klik om te openen
Top 10 - Telefoon (veterinaire blootstellingen)
| 2024 | 2023 | 2022 | ||
|---|---|---|---|---|
| 1 | Cacao/chocolade (bevattende voedingsmiddelen) | 553 | 566 | 635 |
| 2 | Rozijnen/krenten (bevattende voedingsmiddelen) | 154 | 137 | 138 |
| 3 | Kauwgom | 108 | 101 | 102 |
| 4 | Druiven | 86 | 99 | 107 |
| 5 | Avocado | 76 | 60 | 68 |
| 6 | Noten en zaden | 72 | 80 | 81 |
| 7 | Uien | 59 | 58 | 57 |
| 8 | (Blauwschimmel)kaas | 59 | 24 | 9 |
| 9 | Drop | 44 | 52 | 46 |
| 10 | Ontbijtkoek | 28 | 23 | 37 |
Naar aanleiding van de veiligheidswaarschuwing van de NVWA over druiven besmet met ethefon, ontving het NVIC in 2024 één melding over een papegaai die gedurende een aantal dagen deze druiven had gegeten. Bij melding aan het NVIC had de papegaai geen symptomen. In dit geval was er, naast de ethefon, een mogelijk gezondheidsrisico van de druiven zelf. Inname van druiven, krenten of rozijnen kan bij honden en katten tot vergiftigingsverschijnselen leiden. Het is onbekend of dit ook geldt voor papegaaien. Honden en katten kunnen maag-darmklachten ontwikkelen, zoals braken, diarree en verminderde eetlust. Daarnaast kunnen honden acuut nierfalen ontwikkelen, vooral wanneer ze al lijden aan nierfunctiestoornissen. Uit onderzoek van het NVIC blijkt dat acuut nierfalen door druiven, krenten of rozijnen vooral bij honden wordt gezien, maar zelden voorkomt bij katten [Dijkman et al., 2022].
(Blauwschimmel)kaas uitklapper, klik om te openen
- Het aantal telefonisch gemelde blootstellingen van dieren aan kaas is ruim verdubbeld, van 24 in 2023 naar 59 in 2024. De meeste meldingen betroffen inname van blauwschimmelkaas.
- Voor inschatting van de gezondheidsheidsrisico's wordt onderscheid gemaakt tussen inname van onbedorven en bedorven (blauwschimmel)kaas.
- De telefonisch gemelde blootstellingen betroffen 52 honden en 7 katten die kaas hadden gegeten, variërend van 1 hapje tot 1000 gram. De meeste dieren hadden geen symptomen ten tijde van de melding. Voor 8 dieren werden milde vergiftigingsverschijnselen gerapporteerd, zoals misselijkheid en braken. Daarnaast ontwikkelde 1 hond spierklachten (tremoren). Spierklachten kunnen wijzen op een vergiftiging met tremorgene mycotoxinen door het eten van bedorven (blauwschimmel)kaas.
Op beschimmelde (blauwschimmel)kaas kunnen tremorgene mycotoxinen groeien (Penitrem A en Roquefortine C). Andere bronnen van tremorgene mycotoxinen zijn beschimmeld brood, beschimmeld fruit, andere beschimmelde zuivelproducten, beschimmelde walnoten, vuilnis en compost. Vergiftigingen met tremorgene mycotoxinen kunnen voorkomen bij veel diersoorten, maar zijn vooral beschreven bij honden. Binnen vier uur na inname van besmette voeding kunnen symptomen optreden, afhankelijk van de dosis. Kenmerkend zijn spierklachten (tremoren) en epileptische insulten, resulterend in een hoge lichaamstemperatuur. Bij snelle en adequate behandeling is er meestal volledig herstel binnen 2-4 dagen, maar lichte restverschijnselen kunnen lang aanhouden (weken tot maanden). Hoewel dit nog niet is gerapporteerd, kunnen bij mensen mogelijk vergelijkbare symptomen ontstaan, na blootstelling aan een grote hoeveelheid van deze toxinen [Gordon et al.,1993].
(Blauwschimmel)kaas geschikt voor humane consumptie (dus binnen de houdbaarheid en zonder extra schimmel) bevat niet of nauwelijks tremorgene toxinen, waardoor er na inname geen tremorgene toxiciteit te verwachten is. Het bevat echter wel een hoog gehalte zout, wat voor dieren (en ook voor mensen) ongezond is.
Zuurstofonttrekkende producten uitklapper, klik om te openen
- In 2024 werd het NVIC telefonisch geraadpleegd over 32 blootstellingen van dieren aan zuurstofonttrekkende producten met ijzer (“oxygen absorbers”).
- De telefonisch gemelde blootstellingen betroffen 26 honden en 6 katten. Slechts bij 1 hond werden symptomen gerapporteerd, namelijk misselijkheid en slaperigheid.
Net als bij mensen, kan de inname van zuurstofonttrekkende producten, of “oxygen absorbers”, tot irritatie en slijmvliesbeschadiging leiden. Daarnaast is in de literatuur een casus beschreven van een hond bij wie het ijzergehalte in het bloed zo hoog was, dat de chelator deferoxamine moest worden toegediend. De hond (5,2 kg) had 2 zakjes met ijzerpoeder gegeten [Brutlag et al., 2012]. De chelator deferoxamine is tevens voor mensen beschikbaar en ligt opgeslagen in de nationale calamiteitenvoorraad. Zuurstofonttrekkende producten worden toegevoegd aan dierensnacks, om de houdbaarheid te verlengen. Onbedoelde blootstelling ontstaat vaak doordat het dier de (naar eten ruikende) verpakking te pakken krijgt.