Bestrijdingsmiddelen
Bestrijdingsmiddelen
In totaal werden 752 dieren blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen, met name honden (76%) en katten (17%). Het NVIC ontving binnen de categorie bestrijdingsmiddelen (met in totaal 781 veterinaire blootstellingen) vooral telefonische informatieverzoeken over blootstellingen van dieren aan rodenticiden (381 blootstellingen) en insecticiden (249 blootstellingen).
Overzicht uitklapper, klik om te openen
Top 10 - Telefoon
| 2023 | 2022 | 2021 | ||
|---|---|---|---|---|
| 1 | Anticoagulantia bevattende rodenticiden | 232 | 277 | 309 |
| 2 | Non-cyanopyrethroïden bevattende insecticiden | 105 | 92 | 137 |
| 3 | Alfachloralose bevattende rodenticiden | 54 | 30 | 44 |
| 4 | Groene aanslag verwijderende middelen | 35 | 34 | 29 |
| 5 | IJzer(III)fosfaat bevattende slakkenmiddelen | 31 | 32 | 41 |
| 6 | Cyanopyrethroïden bevattende insecticiden | 18 | 21 | 27 |
| 7 | Imidacloprid bevattende insecticiden | 18 | 20 | 28 |
| 8 | Spinosad bevattende insecticiden | 14 | 8 | 10 |
| 9 | Insectenlijmval / -kleefstrip | 12 | 7 | 11 |
| 10 | Lijmval/-plank voor knaagdieren | 10 | 6 | 9 |
Anticoagulantia bevattende rodenticiden uitklapper, klik om te openen
- Het aantal telefonische informatieverzoeken over langwerkende anticoagulantia is de afgelopen 3 jaar gedaald, tot 232 blootstellingen in 2023.
- Rodenticiden op basis van anticoagulantia mogen sinds 2023 alleen nog door professionele gebruikers toegepast worden [Ctgb]. De producten voor particuliere verkoop zijn in de loop van 2023 van de markt gehaald, maar liggen nog bij veel particulieren op de plank of in de schuur. Tot 2021 zag het NVIC geen daling in het aantal telefonisch gemelde blootstellingen van (huis)dieren aan deze middelen [NVIC Jaaroverzicht 2021].
- Naast telefonische informatieverzoeken over veterinaire blootstelling, werd via www.vergiftigingen.info de monografie "langwerkende anticoagulantia" 702 maal geraadpleegd voor een veterinaire patiënt. Alhoewel een directe vergelijking met voorgaande jaren niet meer mogelijk is, lijkt het aantal veterinaire raadplegingen de afgelopen 3 jaar nog niet afgenomen (totaal 660 monografieraadplegingen in 2022 en 554 monografieraadplegingen in 2021).
Insecticiden uitklapper, klik om te openen
- Binnen de groep insecticiden werd het NVIC het meest gebeld over dieren die blootgesteld waren aan non-cyanopyrethroïden bevattende insecticiden (105 blootstellingen in 2023, waarvan 94 bij honden en 11 bij katten). Via www.vergiftigingen.info werd de monografie over non-cyanopyrethroïden 117 maal geraadpleegd voor veterinaire patiënten.
- Over de cyanopyrethroïden bevattende insecticiden (18 blootstellingen in 2023, waarvan 8 bij honden en 10 bij katten) werd het NVIC minder vaak gebeld. Ook via www.vergiftigingen.info werd de monografie over cyanopyrethroïden slechts 5 maal geraadpleegd.
De groep insecticiden is een grote groep met verschillende middelen voor de bestrijding van mieren, wespen, vliegen, kakkerlakken, etc. Huisdieren worden vooral blootgesteld aan producten die binnen hun bereik staan of liggen, bijvoorbeeld mierenlokdoosjes of mierenpoeder. Blootstelling aan een spray komt minder vaak voor.
Cyano- en non-cyanopyrethroïden zijn beide afgeleid van natuurlijke pyrethrinen, afkomstig uit de chrysant (Chrysanthemum cinerariaefolium). Beide zijn dodelijk voor insecten en parasieten, maar ze verschillen in de symptomen die ze bij (huis)dieren kunnen veroorzaken. Bij de non-cyanopyrethroïden zijn onder andere spiertrillingen (tremoren) een kenmerkend symptoom, terwijl bij cyanopyrethroïden choreoathetose (ongecontroleerde krampachtige bewegingen) en kwijlen kenmerkend zijn.
Vooral katten zijn gevoelig voor de effecten van non-cyanopyrethroïden, doordat zij deze stoffen minder goed kunnen afbreken en uitscheiden. Het NVIC houdt er rekening mee dat ook bij lage blootstelling aan non-cyanopyrethroïden bij katten al snel symptomen kunnen ontstaan, zoals speekselvloed, braken, diarree, verminderde eetlust, tremoren, agitatie, angst en desoriëntatie. Deze symptomen kunnen bij katten 1 tot 3 dagen aanhouden. Voor cyanopyrethroïden is (nog) niet beschreven dat katten gevoeliger zijn dan andere dieren.
Imidacloprid uitklapper, klik om te openen
- In 2023 werden er 18 blootstellingen (alleen honden) aan imidacloprid bevattende insecticiden, gemeld via de 24-uursinformatietelefoon. Deze betroffen vooral mierenlokdoosjes.
- Imidacloprid wordt ook in combinatie met permetrine of flumetrine toegepast in anti-vlooienmiddelen; die producten zijn ingedeeld in de categorie veterinaire geneesmiddelen. Binnen de veterinaire geneesmiddelen waren er 47 blootstellingen aan imidacloprid (19 bij honden en 28 bij katten).
- Via www.vergiftigingen.info werd de imidacloprid-monografie in totaal 67 maal geraadpleegd voor een veterinaire patiënt. Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen imidacloprid bevattende insecticiden en anti-vlooienmiddelen die imidacloprid bevatten.
Het NVIC houdt het aantal blootstellingen bij op basis van de toepassing van producten; hierdoor wordt in deze rapportage bijvoorbeeld onderscheid gemaakt tussen imidacloprid bevattende insecticiden en veterinaire geneesmiddelen die imidacloprid bevatten. Het werkingsmechanisme en dus de toxiciteit van het middel, in dit geval imidacloprid, is echter hetzelfde.
Imidacloprid is vooral toxisch voor insecten, zoals mieren. De toxiciteit voor zoogdieren is gering. In 2023 werd voor de meeste dieren (81%) een afwachtend beleid geadviseerd na blootstelling aan imidacloprid. Indien het een combinatieproduct van imidacloprid met andere werkzame stoffen zoals permetrine betrof, werd voor 50% van de dieren nader onderzoek door de dierenarts nodig geacht en bij 26% werd observatie en behandeling in een dierenkliniek aanbevolen.